Family
Cornelis (Cees) was the first son of Pieter Zee & Neeltje Veer. Cees and Maartje had twelve children.
Hoogwoud
Pieter Zee
The farm at Koningspade 14
From Stichting Hoogwouthout >
Dirk Appel
Een derde grote boer was Dirk Appel. Hij bezat bij zijn overlijden in 1875 58 ha land, ingeklemd tussen de Koningspade en de Westerboekelweg. De Appelhof aan de Westerboekelweg 18 is trouwens nog steeds in het bezit van een Appel. Verder bezat Dirk land gelegen bij Herenweg 76 (nu Deken) en Herenweg 82 (Rooker). Dirk was van gegoede komaf. Vader Arien bezat 60 ha land, die verdeeld werden over zijn vier kinderen. Zoon Dirk kon zijn bezit opbouwen mede door zijn huwelijk met Maartje Zee uit Opmeer [dochter van Bruin Zee & Maartje van Exter] die 40 ha bezat. Het echtpaar bezat dus in totaal bijna honderd ha land. Ook Dirk Appel kocht zijn land van vele kleine landbezitters. Zijn eerste perceel, groot 6 ha, kocht hij in 1837 van een grote boer, maar hij kocht ook vele percelen van burgers, zoals timmelieden, bakkers, herbergiers, etc.
Dirk bezat ook roerende goederen namelijk:
een obligatie van het keizerrijk Rusland ter waarde van f 1.000,-
drie obligaties van het koninkrijk Spanje van 1000 peseta’s en
een obligatie van 5.000 peseta’s.
een obligatie van het koninkrijk Portugal ter waarde van f 1.200,-
een obligatie in de firma Metalliek van f 1.000,-
en aandelen in het Paleis voor Volksvlijt in Amsterdam.
Daarnaast had Appel nog f 50.000,- uitstaan bij in totaal 25 schuldenaren. Het ging om de waarde van ongeveer twintig hectare land, die in 1995 een waarde van zeker f 800.000,- gulden zouden hebben!!
aan zijn (schoon)zonen in totaal f 10.900,-
aan de Hoogwoudse notaris C. Warnsinck f 2.000,-
aan notaris C. Donker uit Benningbroek f 200,- en aan 15 andere particulieren in totaal f 22.680,-.
Op een bank in Barsingerhorn had Dirk nog f 16.000,- staan en op de Westfriesche Crediet- en hypotheekbank in Hoorn f 600,-.
Zoon Arien Appel erfde 15 ha land, behorende bij Koningspade 14 (Zee) en leende daarvoor via notaris De Boer f. 30.000,- bij de Hollandse Societeit van Levensverzekeringen. Arie was niet in staat om deze lening terug te betalen waarna het land in 1882 openbaar werd verkocht. Enkele boeren waaronder ene Wester en Jan Groot Ariezoon kochten het land. In de twintigste eeuw kwam het land terecht bij A. Zee en zijn zoon Zee en uiteindelijk bij J. Rens, Koningspade 12.
Hoe komt het?
Diverse keren is de vraag gesteld hoe deze boeren aan al dat geld kwamen. Een eerste verklaring is hun huwelijkspolitiek: een goede huwelijkspartner en kleine gezinnen. De beide Grootten waren enig kind en trouwden een goede partij. Hun start was dus goed. Toch is het geen volledige verklaring. Vooral de rijke Arie Groot bezat veel meer land dan zijn vader en schoonvader samen. Adriaan Donker vertelde me dat de rijke Arie geld leende van de andere Groot en zo zijn zeven boerderijen bij elkaar kocht. De rijke Arie nam dus meer risico en kwam dus verder. Dit gegeven klopt met het feit dat de arme Arie eigenlijk van betere komaf was, daar zijn schoonvader J. Schilder met 49 ha een grote boer was.
Belangrijk is verder dat de veehouderij tussen 1840 en 1880 een gouden tijd beleefde. De industriele revolutie zorgde voor een omvangrijke vraag naar zuivelprodukten, waardoor prijzen voor kaas en boter ongekend hoog waren. Nu konden de Westfriese boeren daar bij uitstek van profiteren. Met hun goed ingerichte bedrijven konden ze via de Alkmaarse kaasmarkt belangrijke markten als London goed bedienen. Het gevolg was dat boeren met land snel rijker werden. Onder deze omstandigheden was het dan ook gunstig om met geleend geld land te kopen, zoals Arie Groot had gedaan, aangezien dat steeds meer waard werd. Landprijzen stegen van minder dan 1500 tot bijna 3000 gulden per hectare. Grote boeren kochten land van kleine bezitters. Het ging hier relatief vaak om burgers.
Periode 1880 – 1895: landbouwcrisis en het boerenbezit
Aan de periode van agrarische welvaart kwam omstreeks 1880 een einde. De komst van de stoomboot en de trein zorgde voor een goedkoop aanbod van graan en zuivel op de Europese markten. De Nederlandse boer ondervond ook geduchte concurrentie van Denemarken, zodat de prijzen van boter en kaas na 1880 kelderden. Dit was vooral van belang voor beginnende boeren die met geleend geld hun erfdeel hadden gekocht. Ook boeren die boven hun stand leefden werden hard getroffen. Vaak moesten ze hun land verkopen, zoals bijvoorbeeld gebeurde met de opa’s van Piet Laan en Piet Langedijk. Stedelingen profiteerden van de lage prijzen in deze crisisjaren door land te kopen en dit te verhuren. Deze ‘heerschapsplaatsen’ werden weer verkocht wanneer de
landprijzen weer hoger waren.
Een goede illustratie van de gevolgen van de crisis wordt gevormd door de negen erfgenamen van burgemeester DIRK APPEL. Drie van hen kwamen in financiele moeilijkheden:
* Zoon A. Appel [Arien Appel] erfde 15 ha land, behorende bij Koningspade 14 (Zee) en leende daarvoor via notaris De Boer f. 30.000,- bij de Hollandse Societeit van Levensverzekeringen. Arie was niet in staat om deze lening terug te betalen waarna het land in 1882 openbaar werd verkocht. Enkele boeren waaronder ene Wester en Jan Groot Ariezoon kochten het land. In de twintigste eeuw kwam het land terecht bij A. Zee en zijn zoon Zee en uiteindelijk bij J. Rens, Koningspade 12.
* Zoon B.Z. Appel [Bruin Zee Appel] bezat 16 ha land, gelegen bij Herenweg 76 (Deken). Appel leende in 1886 via het Hoogwoudse schoolhoofd f. 3.300,- van de Nationale Hypotheekbank gevestigd in Amsterdam. In hetzelfde jaar leende hij f 2.500,- van de hoornse S.G. Hennequin en haar echtgenoot, de ‘hoogstweledelgeboren’ jonkheer L.D. Meier. In 1887 leende Appel f 500,- bij notaris P.L. Lau uit De Rijp. Na zijn overlijden in 1888 werd het land verkocht aan notaris Donker uit Benningbroek (3 ha, behorende bij Deken), de Hoogwoudse predikant R.E. Wieringa (5 ha) en 6 ha aan enkele strijkgeldhaalders. Deze verkochten het land uiteindelijk aan de broodbakker G. Bijman op Herenweg 78. Deze zou er een boerderij bouwen die in 1924 verkocht werd aan Jac de Jong.
* Schoonzoon Jac Rooker bezat 23 ha land behorende bij Herenweg 82. Jac. erfde 12 ha van zijn schoonvader Dirk Appel en 6 ha van zijn vader Rooker, die op Herenweg 87 (Zorgwijk) boerde. Bij zijn overlijden in 1887 bezat Jac f. 40.000 aan land, f 5200 aan roerend goed en f 8000 aan kredieten.
Koningspade 10 (Koenis) was bezit van de schoonzoon van Dirk Appel, J. Schermer. Schermer bezat 20 ha land o.a. gelegen aan Koningspade 10. Het werd in 1905 gedeeltelijk (5 ha) verkocht aan zoon Dirk die het in 1919 verkocht aan Dirk Schilder (Koningspade 16, Koopman) en A. Zee. Acht ha werden in 1905 verkocht aan J. Houtman, die het na zijn faillissement in 1937 verkocht aan Cor Vlaar uit Avenhorn. In 1942 kwam de boerderij in bezit van de voerhandelaar en veehouder J. Koenis. Momenteel woont er nog steeds een Koenis.
Koningspade 12 (Rens) kwam in 1875 door vererving in handen van J. Appel, zoon van Dirk Appel, en was 13 ha groot. De weduwe Appel-Spaander verkocht het land in 1915 aan J.P. Donker uit Sijbekarspel. Deze verkocht het land in 1927 aan schoonzoon S. Kos die het in de crisisjaren (1935) verkocht aan J. Schagen. Later zou het in bezit komen van diens zoon. Het is heden ten dage nog steeds in eigendom van Mw. Tromp-Schagen die het verhuurt aan J. Rens.
De Appelhof (Appel) aan de Westerboekelweg was bezit van F. Appel, zoon van Dirk Appel. Bij de Appelhof behoorde 15 ha. Een deel van het land werd in 1925 gekocht door zoon A. Appel en het resterende land door koopman F. Schotten en de Hoogwoudse kastelein P. Hat. Deze verkochten het land later weer aan de Appels.
Genealogy
E Cornelis Zee * 12-Aug-1835 Twisk [Pieter Zee & Neeltje Veer] + 03-Oct-1911 Abbekerk x Trijntje Grootewal 19-Jun-1859 Twisk * 05-Oct-1837 Twisk [Cornelis Grootewal & Ijtje Aker] + 13-Aug-1859 Opperdoes x (2) Maartje Pels 04-May-1862 Twisk * 29-Jun-1839 Spanbroek [Arien Pels & Grietje Remoeij] + 13-Sep-1930 Blokker Children: F1 Trijntje 30-Mar-1863 Twisk x Volkert Bobeldijk F2 Grietje 22-Sep-1864 Twisk x Willem Bloemendaal F3 Pieter 02-Dec-1866 Twisk x Leentje van der Wende F4 Arie 27-Jul-1869 Opperdoes + 07-Jan-1871 Opperdoes F5 Adriaan 02-Nov-1871 Opperdoes x Geertje Best F6 Neeltje 31-Aug-1873 Opperdoes x Nanne de Jong F7 Elizabeth 22-Oct-1875 Opperdoes x Pieter Zee F8 Ijtje 22-Oct-1875 Opperdoes x Jan Bobeldijk F9 Cornelis 18-Dec-1877 Opperdoes x Trijntje Raan F10 Aaltje 11-Sep-1879 Abbekerk x Pieter Bakker F11 Gerrit 23-Mar-1881 Abbekerk + 06-Nov-1883 F12 Gerrit 21-Aug-1884 Abbekerk x Geertje Swagerma F3 Pieter Zee * 02-Dec-1866 Twisk [Cornelis Zee & Maartje Pels] + x Leentje van der Wende 02-May-1890 Abbekerk * 12-Mar-1867 Winkel [Jan van der Wende & Jannetje Verhage] + 11-Dec-1960 Westerblokker Children: G1 Cornelis Zee 25-Feb-1891 Abbekerk G2 Jannetje Zee 24-Apr-1903 Hoogwoud x Cornelis Hottentot G3 Jan Zee 27-May-1906 F5 Adriaan Zee * 02-Nov-1871 Opperdoes > [Cornelis Zee & Maartje Pels] + 12-Jan-1947 Hoorn aged 75 x Geertje Best 27-Apr-1892 Abbekerk > * 25-Feb-1870 Hoogwoud [Pieter Best & Grietje Veerman] + 21-May-1951 Hoogwoud aged 81 Children: G4 Maartje 18-Jun-1893 Abbekerk x Cornelis Nieuwland, + 21-Mar-1945 Oudendijk G5 Pieter 30-Mar-1905 Abbekerk x Jannetje Kleijne F9 Cornelis Zee * 18-Dec-1877 Opperdoes [Cornelis Zee & Maartje Pels] + 04-Jan-1928 x Trijntje Raan 06-May-1906 Abbekerk * 31-Jan-1884 + 04-Jan-1967 Children: 1. Maartje Zee 02-Feb-1908 Twisk x Willem Davids. 2. Pieter Cornelis Zee 1912 3. Jantje Zee 16-Apr-1915 Twisk 4. Cornelis Zee 05-Dec-1917 5. Adriaan Zee 26-Jul-1919 F12 Gerrit Zee * 21-Aug-1884 Abbekerk + x Geertje Swagerma 09-Jul-1910 Abbekerk * + Children: 1. Cornelis Zee 2. Maartje Zee GENERATION G G1 Cornelis Zee * 25-Feb-1891 Abbekerk [Pieter Zee & Leentje van der Wende] + 07-Jul-1962 x Jannetje Vroom 02-May-1919 Abbekerk > * [Teunis Vroom & Aafje Groot] + x (2) Akke Maria Smith * 08-x-1913 De Rijp Children: H1 Pieter Anne Zee 20-Sep-1934 H2 Anne Zee 09-Jan-1936 G3 Jan Zee * 27-May-1906 Hoogwoud [Pieter Zee & Leentje van der Wende] + 22-Jul-1984 Blokker x Anneke Visser * 28-Dec-1904 Venhuizen + 08-Aug-1975 Hoorn x(2) Anna van Zoolingen 18-Aug-1959 Haarlemmermeer * 29-Jan-1926 Haarlemmermeer + Children: H3 Anja Zee 23-Aug-1961 Hoorn x Jan Takken H4 Linda Zee 26-Dec-1962 Hoorn x Rob Weyling H5 Jan Zee 22-Aug-1966 G5 Pieter Zee * 30-Mar-1905 Abbekerk [Adriaan Zee & Geertje Best] + x Jannetje Kleijne 02-May-1929 Hoogwoud > * c. 1908 Assendelft [Jacob Kleijne & Guurtje Schoone] + 21-Oct-1953 Hoogwoud > Children: H6 Geertje 1931 Hoogwoud + 27-Jun-1931 Alkmaar H7 Geertje Zee 12-Oct-1932 Hoogwoud x Klaas Bouwens H8 Johanna Zee 11-Jun-1935 Hoogwoud x Jack v/d Woude H9 Arie Zee 24-Dec-1938 Hoogwoud x Emma Valchař x (2) Maria van Binsbergen * +
Timeline
Opperdoes 25-Aug-1867 Antje Zee & Jacob Duin living Zuiderweg. >. 1874 living "Westeinde", also 1875, 1876. All relate to passing of their young children, very sad. Later Zuiderweg 122A. 09-May-1868 Andries Zee & Neeltje Leeuw move to Opperdoes, Westeinde 122. There son Pieter Zee born here 1868, Dirk Zee 1872. 15-May-1868 Frederik Zee & Maartje Bakker move to Opperdoes, Westeinde (A) 124. > 15-May-1873 Frederik Zee & Maartke Bakker move to Twisk, with son Jan Zee, from Westeinde 124 Opperdoes > 16-Jan-1874 Frederik Zee & Maartje Bakker move to house "Westeinde 126" in Opperdoes. House previously of Ijsbrand Pijper & Aafje Laan. 26-Mar-1881 Aagje Verwij (Maartjes mother) comes to live with them from Twisk. 11-May-1896 Frederik Zee & Maartje Bakker move to Abbekerk from Opperdoes No. 126 (later crossed out and marked 131), with Nelly Rudolfine Zee. The house goes to Cornelis Zwaan & Geertje Spaans, now numbered as 131 (1896). 18-Apr-1895 Jan Zee Fz to Venhuizen. Cornelis Zee & Maartje Pels 13-Aug-1859 Cornelis Zee & Trijntje Grotewal living "aan de Zuiderweg, Opperdoes", at date of her death. 16-Sep-1859 Cornelis Zee vestiging in Opperdoes > p. 35. Moves into the house of Cornelis Grotewal & Ijte Aker, her parents. House number 88. 11-Apr-1862 Cornelis Zee moves back to Twisk, out of the house of Cornelis Grotewal, now listed as Zuiderwg A 133. 09-May-1868 Cornelis Zee & Maartje Pels at "Westeinde 124" > p.39. 07-Jan-1871 Cornelis Zee & Maartje Pels living "Westeinde, Opperdoes" - no nr. 1876 Cornelis Zee & Maartje Pels still at Westeinde 124 - later marked as 129. House goes to Jan Wijdenes & Maartje Stam in 31-May-1878 Cornelis Zee & Maartje Pels to Abbekerk with the whole family. Westeinde Zee houses in Opperdoes 122 Andries Zee & Neeltje Leeuw 1868- 124 Also Hendrik Godvlied & Cornelisje Bakker. Moved from Twisk 09-May-1868. 124 Cornelis Zee & Maartje Pels from 1868-1878. 124A Frederik Zee & Maartje Bakker from 1868-1873. 126 Frederik Zee & Maartje Bakker 1874 (?) 124 Antje Zee & Jacob Duin, crossed out and marked 129 by 1896. Looks like several houses in the "124" section. So - some kind of influx in 1868 - Frederik Zee, Andries Zee, Cornelis Zee. What are these houses today? Andries Zee & Neeltje Leeuw 122 > 127? Cornelis Zee & Maartje Pels 124 > 129 (1896) Frederik Zee % Maartje Bakker 126 > 131 (1896) Adriaan Zee & Geertje Best 1891 Military records: Adriaan Zee, living Abbekerk. 1.75m tall, blond hair and blue eyes. Free from duty. 10-May-1892 Geertje Best noted as moving from Hoogwoud. May-1892 Adriaan Zee & Geertje Best living Abbekerk Wijk B No. 26 with daugther Maartje born 18-Jun-1893. Arie noted as "Vrachtrijder". 1901 Adriaan Zee & Geertje Best living Abbekerk, same house as above, No. 26. 15-Feb-1902 Adriaan Cornelisz Zee, living Lambertschaag gem. Abbekerk. Purchase of house, shed and land in the Bennemeer bij Abbekerk, from Gerrit Klaas Zijp in Twisk. > p. 131. Kadaster B No. 147, 149, 208, 278, 280, and 301. Total 7 hectares of land. 01-May-1902 The house at No. 26 Abbekerk changes hands from Adriaan Zee & Geertje Best to Willem Best and Antje Groen. Arie Zee still "Vrachtrijder". 15-Jan-1910 Adriaan Zee noted as farmer living in Abbekerk, in legal document regarding cousin Pieter Zee of Westfall, Oregon, US. > 1910 Hoogwoud Bvr. Wijk B: de Pade. No. 9. Adriaan Zee, Geertje Best, and Pieter Zee born 1905 living here. > p.9 18-May-1911 Maartje Zee Adriaansdr. marries Cornelis Nieuwland van Schagen in Winkel. 15-Feb-1912 Adriaan Zee living in Aartswoud > 24-Mar-1914 Adriaan Zee purchases house and land (5 hectares) in Hoogwould, "de Pade", for fl. 12,500. from Geertje Wester and Cornelis Bakker. > p. 71. Kadaster reference B 192, 450, & 500.
Documents
